*Cơ hội và thách thức

Tiến sỹ Lucy Cameron, chuyên gia tư vấn nghiên cứu cao cấp (Data 61, CSIRo Australia) cho rằng, Việt Nam đang đứng trước hàng loạt cơ hội phát triển cũng như những thách thức do những xu hướng chính từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang ảnh hưởng tới không chỉ nền kinh tế trong nước mà cả khu vực và trên thế giới. Một số thách thức có thể kể đến như: Yêu cầu tăng năng suất lao động mà không làm ảnh hưởng tới tỷ lệ thất nghiệp, chiến lược để thích ứng với biến đổi khí hậu, đảm bảo cung ứng năng lượng và cơ sở hạ tầng cho phát triển.
Tiến sỹ Lucy Cameron nhấn mạnh, Việt Nam cần tận dụng các cơ hội phát triển hiện nay như lợi thế từ vị trí địa lý chiến lược, nằm trong trung tâm phát triển kinh tế của thế giới; phát huy các ngành kinh tế tiềm năng, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ và sáng tạo; tăng cường lợi thế cùng với sự bùng nổ của thị trường du lịch khu vực Đông Nam Á.

Bàn về kinh nghiệm quốc tế trong triển khai công nghiệp 4.0, ông Jonathan Ng, Tổng Giám đốc Trung tâm Năng lực số (DCC), McKinsey & Co Singapore thông tin, đến năm 2030, sẽ có khoảng 50 tỷ máy móc có thể kết nối với nhau, gấp nhiều lần so với dân số thế giới. Xét về mặt sản lượng và lượng giá trị tạo ra, con số này lên đến hàng triệu tỷ USD. Xét về khía cạnh tự động hóa, sẽ có rất nhiều lĩnh vực, khâu sản xuất được tự động hóa, chiếm tới 44%, thậm chí lên tới 46%.

Cũng theo ông Jonathan Ng, cuộc cách mạng 4.0 được định nghĩa theo các công việc chính: Dữ liệu; công nghệ điện toán; kết nối, chuyển đổi dữ liệu trên những nền tảng cơ bản; phân tích dữ liệu; trí thông minh nhân tạo và cuối cùng là sự tương tác giữa con người và máy móc. Trong bối cảnh các doanh nghiệp đều muốn áp dụng nhà máy thông minh, máy móc thông minh vào sản xuất, tất cả các doanh nghiệp đều phải áp dụng những định nghĩa của cách mạng 4.0 nói trên.

Ảnh minh họa

Một cuộc khảo sát của Trung tâm Năng lực số (DCC), McKinsey & Co Singapore đối với Việt Nam cho thấy, sự quan tâm của các doanh nghiệp Việt với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 là rất lớn. Gần 80% chuyên gia và các công ty sản xuất trong cuộc khảo sát đều có nhận thức sâu sắc và có hiểu biết cơ bản về cuộc cách mạng này. Đây là một xu thế quan trọng và đang tiếp tục diễn ra tại Việt Nam. Các doanh nghiệp Việt đều nhìn nhận Cách mạng 4.0 là cơ hội nhiều hơn thách thức do lĩnh vực sản xuất đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam.

Việt Nam có lực lượng lao động trẻ hiểu biết về công nghệ số, có khả năng vận dụng công nghệ số vào sản xuất. Tuy nhiên khi khảo sát về vấn đề vận dụng Cách mạng 4.0 vào sản xuất thì chỉ có khoảng 50% số doanh nghiệp đã có lộ trình vận dụng; trong đó có khoảng 13% số doanh nghiệp đã thực sự triển khai cuộc cách mạng. Đây thực sự là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt nhưng cũng là thách thức không nhỏ cho họ.

Ông Jonathan Ng cho rằng, các doanh nghiệp Việt cần xác định chiến lược kinh doanh rõ ràng. Bên cạnh đó, nhân tài là một vấn đề quan trọng đặc biệt trong bối cảnh cách mạng 4.0. Chính nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ đưa ra những sáng kiến về số hóa giúp phát triển doanh nghiệp. Để phát triển nguồn nhân lực này cần có sự hợp tác chung tay của các trung tâm nghiên cứu, trường đại học, các cơ quan chính phủ, học viện, các doanh nghiệp, start up...

*Cần có chính sách phát triển khoa học công nghệ phù hợp

Giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Quang Liêm, Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) nhận định, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 là xu thế tất yếu, đang diễn ra mạnh mẽ, tác động trực tiếp đến sản xuất. Các dịch vụ và quá trình lưu thông hàng hóa, tài chính, có ảnh hưởng sâu rộng tới mọi mặt kinh tế-xã hội, an ninh-quốc phòng của mỗi quốc gia.

Theo giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Quang Liêm, để nâng cao năng lực tiếp cận và cạnh tranh quốc gia trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, Việt Nam cần phải có chính sách phát triển khoa học công nghệ phù hợp trong đó có chính sách đào tạo, thu hút nguồn nhân lực trình độ cao trực tiếp thực hiện, tham gia cuộc cách mạng; có định hướng chính sách phát triển khoa học công nghệ ưu tiên…

Ảnh minh họa

Trong lĩnh vực công nghệ năng lượng và môi trường cần có chính sách dự báo nhu cầu điện tiên tiến, năng lượng tái tạo; ứng dụng các phần mềm tiên tiến giám sát lưới điện, kiểm soát diện rộng; nghiên cứu công nghệ trạm sạc điện thông minh, sạc điện không dây cung cấp năng lượng điện cho xe điện dân dụng và chuyên dụng…

Trong lĩnh vực công nghệ sinh học, cần ưu tiên lĩnh vực tế bào gốc, nghiên cứu công nghệ tái tạo mô bằng in 3D phục vụ cho công tác thay thế và cấy ghép nội tạng, điều trị các bệnh hiểm nghèo…

Đối với lĩnh vực vật lý, khoa học vật liệu, cần tập trung nghiên cứu các quá trình/cơ chế vật lý để chế tạo các loại cảm biến có độ nhạy cao; nghiên cứu cơ chế truyền tín hiệu, đặc biệt truyền tín hiệu không dây ở cả tầm gần và tầm xa, hiệu suất cao…

Chuyển đổi số mang lại cơ hội mới cho doanh nghiệp viễn thông

Nằm trong chiến lược chuyển đổi số Quốc gia, các doanh nghiệp viễn thông đang có những thích ứng kịp thời với thời đại công nghệ, nổi bật là công nghệ AI (trí tuệ nhân tạo) và mạng 5G đã mang lại những hiệu quả tích cực.

Theo kết quả khảo sát “Thực trạng chuyển đổi số trong doanh nghiệp trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện trên 400 doanh nghiệp năm 2020, tỷ lệ các doanh nghiệp ứng dụng các công nghệ số tăng nhanh so với trước đây, cụ thể như trong việc quản lý nhân sự từ xa, hội nghị trực tuyến, học trực tuyến...

Nổi bật như điện toán đám mây là công cụ kỹ thuật được nhiều doanh nghiệp Việt Nam sử dụng nhất trong lĩnh vực quản trị nội bộ với 60,6% - tăng 19,5% so với thời điểm trước đại dịch Covid-19. Đứng thứ hai là hệ thống hội nghị trực tuyến, hệ thống quản lý công việc và quy trình với xấp xỉ 30% số doanh nghiệp đã ứng dụng các công cụ này trước khi có đại dịch Covid-19 và xấp xỉ 19% số doanh nghiệp đã bắt đầu sử dụng các công cụ này từ khi có dịch bệnh.

Trong đó, viễn thông được xem như “lĩnh ấn tiên phong” cho công cuộc chuyển đổi số khi là hạ tầng nền tảng của mọi người trong cuộc sống hằng ngày.

Công nghệ 5G có khả năng tạo ra một loạt sản phẩm mới cho các thành phố thông minh, phát triển kinh tế đất nước

Để đáp ứng nhu cầu phát triển, hạ tầng viễn thông được định hướng sẽ chuyển dịch thành hạ tầng số bao gồm hạ tầng viễn thông và điện toán đám mây. Nằm trong chiến lược chuyển đổi số quốc gia, Việt Nam đặt mục tiêu làm chủ công nghệ di động 5G, làm chủ hạ tầng điện toán đám mây (cloud) thông qua các nền tảng “Make in Viet Nam”.

Theo Cục Viễn thông (Bộ TT-TT), thời gian qua, các doanh nghiệp đã đầu tư hạ tầng mạng viễn thông với mạng cáp quang phủ đến 100% xã, phường; phủ sóng mạng di động (2G, 3G, 4G) tới 99,8% dân số, thử nghiệm 5G tại 16 tỉnh, thành phố. Việt Nam hiện thuộc nhóm 10 quốc gia có mức độ triển khai địa chỉ internet thế hệ mới cao nhất toàn cầu.
Sự cộng hưởng giữa công nghệ AI cùng với mạng 5G đã và đang tạo ra những chuyển biến tích cực cho ngành viễn thông nói riêng và nền kinh tế xã hội nói chung, dự báo sẽ còn tạo ra những kết quả đáng mong đợi. Trước mắt, việc phục hồi và phát triển kinh tế, xã hội trong bối cảnh sau đại dịch phụ thuộc không nhỏ vào kết quả chuyển đổi số.

Đến hết tháng 6-2022, số thuê bao băng rộng di động của Việt Nam ước đạt 82%, tăng 9,3% so với tháng 1.2022, tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Tốc độ tăng trưởng thuê bao băng rộng di động xếp hạng thứ 69/144 quốc gia, đạt 19%/năm. Số thuê bao băng rộng cố định ước đạt 20,5 triệu thuê bao, tăng 4,4% so với tháng 1.2022, tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái, xếp hạng thứ 60/144 quốc gia.

Nửa đầu năm 2022, các doanh nghiệp đã phủ sóng được 1.857/2.212 thôn lõm sóng, ưu tiên triển khai phủ sóng vùng lõm tại các khu vực vùng sâu vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn.

Công nghệ 5G có khả năng tạo ra một loạt sản phẩm mới cho các thành phố thông minh, phát triển kinh tế đất nước. Tiếp đó là việc đi kèm với các đối tượng kết nối trên thế giới cho phép loT (Mạng lưới thiết bị kết nối internet) phát triển đáng kể, chẳng hạn như ô tô tự hành, trường học thông minh...

Những điều này sẽ tạo ra cuộc cách mạng có khả năng thay đổi hoàn toàn cuộc sống hằng ngày của chúng ta nhờ vào nỗ lực chuyển đổi số tích cực của các doanh nghiệp viễn thông cũng như chiến lược chuyển đổi số quốc gia nói chung.