Omicron BA.4 và BA.5 đang gây ra làn sóng ca mắc mới ở Mỹ và châu Âu

Biến thể phụ của Omicron là BA.5 và BA.4 tiếp tục có xu hướng tăng lên trên toàn cầu, đã được phát hiện ở lần lượt 62 và 58 quốc gia.

2 biến thể phụ mới BA.4 và BA.5 đang khiến các chuyên gia y tế quan tâm bởi những đột biến gene của virus có thể lẩn tránh hàng rào miễn dịch chống lây nhiễm nhờ vaccine hoặc do từng mắc COVID-19 trước đó.

Tại nước ta, hiện biến thể phụ BA.2 chiếm chủ yếu với biểu hiện lâm sàng nhẹ. Tuy nhiên, biến thể phụ mới xâm nhập BA.5 có thể có nguy cơ lấn át biến thể cũ. "Đến nay một số nước ở Châu Âu và Mỹ đã xuất hiện biến thể phụ BA.4, BA.5 và bắt đầu có sự gia tăng về số mắc", GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế nhấn mạnh.

Về tính lây lan của 2 biến thể phụ BA.4 và BA.5, hiện nay thế giới vẫn đang tiếp tục các đánh giá. Tuy nhiên, một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu cho thấy hai biến thể phụ này lây lan nhanh hơn biến thể BA.1 và BA.2. 

Về khả năng gây bệnh nặng, hiện chưa có bằng chứng cụ thể, tuy nhiên một số nghiên cứu cho thấy có biểu hiện tăng nặng tại khu vực châu Phi.

"Tuy nhiên, để có được bức tranh đầy đủ hơn về biến chủng này. Chúng ta vẫn cần có những nghiên cứu bài bản hơn"- GS.TS Phan Trọng Lân nhấn mạnh.

1. Khả năng lẩn tránh hệ miễn dịch của Omicron BA.4 và BA.5

Theo ông Tulio de Oliviera, Giám đốc Trung tâm Sáng kiến và Đáp ứng Dịch tễ (CERI) ở Nam Phi, BA.4 và BA.5 có kiểu protein gai tương tự như Omicron 'tàng hình' BA.2, ngoại trừ một vài đột biến bổ sung thêm. Ông đã chia sẻ lên Twitter để cảnh báo về sự nổi lên của hai biến thể phụ mới này.

Ông Tulio de Oliviera cho biết: "Các biến thể phụ mới của Omicron BA.4 và BA.5 đã được phát hiện ở Nam Phi, Botswana, Bỉ, Đức, Đan Mạch và Anh quốc. Hiện chưa đáng báo động bởi sự xuất hiện của BA.4 và BA.5 chưa gây ra tăng vọt về ca mắc, nhập viện hay tử vong ở Nam Phi.

Ông Oliviera cho biết một trong những protein gai nhọn ở các biến thể phụ BA.4 và BA.5 của Omicron cũng hiện diện ở các biến thể Delta, Kappa và Epsilon.

Theo TS. Robert G. Lahita, giám đốc Viện Thấp khớp và Bệnh Tự miễn tại Saint Joseph Health, tác giả của cuốn sách "Hệ miễn dịch khỏe" (Immunity Strong) cho biết khả năng lẩn tránh hệ miễn dịch xảy ra khi miễn dịch cơ thể người không phát hiện virus hiệu quả.

"Hiện giờ Omicron 'tàng hình' BA.2 có khả năng lẩn tránh miễn dịch, vì vậy mà người đã tiêm vaccine rồi vẫn mắc COVID-19", TS. Robert G. Lahita nói.

Nghiên cứu về hai dòng phụ Omicron BA.4 và BA.5 vẫn rất hạn chế. Theo Cơ quan An ninh Y tế Anh, BA.4 và BA.5 có những đột biến căn bản ở protein gai khiến cho hai dòng phụ này khác biệt so với phiên bản Omicron 'tàng hình' BA.2 hay các dạng khác của virus SARS-CoV-2.

2. Tốc độ lây lan của các biến thể phụ Omicron mới BA.4 và BA.5

WHO cho biết đã bắt đầu truy vết BA.4 và BA.5 bởi các đột biến mới cần nghiên cứu thêm để hiểu rõ về khả năng trốn thoát hàng rào miễn dịch của virus.

Cơ quan An ninh Y tế Anh vào tuần trước cho biết đã xác định các ca nhiễm BA.4 ở Nam Phi, Đan Mạch, Botswana, Scotland và Anh từ ngày 10/1-30/3.

Cho đến tuần trước, tất cả ca nhiễm BA.5 đều ở Nam Phi, tuy nhiên đến ngày 11/4, Bộ Y tế Botswana cho biết đã phát hiện 4 ca mắc BA.4 và BA.5 ở nhóm 30-50 tuổi đã tiêm đủ 2 mũi vaccine và chỉ có triệu chứng nhẹ.

Đột biến không có nghĩa là virus sẽ nguy hiểm hơn hay dễ lây lan hơn. Sẽ cần thêm nhiều nghiên cứu hơn để hiểu rõ những đột biến này sẽ gây ra tác động gì.

Theo WHO, mới chỉ có vài chục ca mắc BA.4 và BA.5 đã được báo cáo lên cơ sở dữ liệu giám sát dịch tễ học toàn cầu GISAID.

3. Mức độ nghiêm trọng của BA.4 và BA.5

Theo ông Oliviera, chưa có lý do gì để cảnh báo bởi 2 dòng phụ này chưa gây ra đột biến ca mắc, nhập viện hay tử vong ghi nhận ở Nam Phi.

"Phần đông dân số Nam Phi đã được tiêm phòng đầy đủ có lẽ là một trong những nguyên nhân dẫn đến ca mắc, nhập viện lẫn tử vong đều thấp kể từ làn sóng Delta và Omicron BA.1.", chuyên gia y tế này nói.

Ông cũng cho biết còn quá sớm để hiểu rõ xem những đột biến ở 2 dòng phụ của Omicron này sẽ ảnh hưởng thế nào tới dịch tễ học.

Để bảo vệ bản thân khỏi những dòng phụ này, chuyên gia Oliviera cho biết tiêm phòng vaccine COVID-19 vẫn là chìa khóa ngăn ngừa triệu chứng nặng, nhập viện và tử vong ở mọi loại biến thể đã biết của virus SARS-CoV-2.

Ngoài ra, tuân thủ các biện pháp phòng dịch như đeo khẩu trang, giữ khoảng cách, khử khuẩn và rửa tay thường xuyên vẫn là cách hữu hiệu để phòng mọi loại biến thể COVID-19.

4. Tiêm vaccine phòng COVID-19 đúng lịch, đủ liều để bảo vệ bản thân trước các biến thể Omicron

GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế cho biết đến nay, ngưỡng miễn dịch, ngưỡng bảo vệ chưa xác định. Chúng ta chưa biết được với ngưỡng kháng thể thế nào thì chúng ta bảo vệ được khỏi COVID-19. Tuy nhiên, người đã mắc và đã tiêm vaccine thì kháng thể tăng rất cao, thời gian bảo vệ lâu hơn.

Theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng cũng tương tự các biến thể phụ Omicron trước, BA.5 có khả năng né tránh vaccine một phần. Tuy nhiên, vaccine vẫn giữ được hiệu quả giảm diễn biến nặng và tử vong đối với người nhiễm BA.5. 

Vì vậy, ông khuyến cáo người dân cần đi tiêm chủng vaccine khi có chỉ định Người cao tuổi hoặc người có bệnh nền cần tiêm mũi 4 (mũi nhắc lại thứ 2) khi đã qua 4 tháng kể từ ngày tiêm mũi 3.

Cũng về vấn đề này, PGS.TS Trần Đắc Phu- nguyên Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng cho biết thêm: Hiệu quả bảo vệ của vaccine với biến thể Omicron có thể giảm nhưng vẫn có hiệu lực, vẫn tốt. So sánh 2 đợt bùng phát dịch vừa qua tại miền Nam và miền Bắc, chưa tiêm và đã tiêm, chúng ta có thể thấy năm ngoái số mắc rất cao, tử vong lớn, ca nặng nhập viện nhiều nhưng thời gian qua thì không. Điểm quan trọng của vaccine là mắc bệnh không nặng, không tử vong.

"Việc tiêm vaccine cần đặc biệt lưu ý đến đối tượng có nguy cơ cao, người già, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch… Những trường hợp trước chống chỉ định mà nay không chống chỉ định nữa thì cần rà soát để tiêm"- ông Phu nói.

5. Các triệu thường gặp khi nhiễm Omicron BA.4 hoặc Omicron BA.5

Sốt cao, ho, nghẹt mũi, chảy nước mũi, mệt mỏi là các triệu chứng thường gặp ở người nhiễm Omicron BA.4 hoặc BA.5 

Theo các chuyên gia y tế, sốt cao, ho, nghẹt mũi, chảy nước mũi, mệt mỏi là các triệu chứng thường gặp ở người nhiễm biến thể Omicron BA.4 và BA.5. Các triệu chứng này thường không kéo dài quá 2-3 ngày.

6. Cách bảo vệ bản thân trước biến thể Omicron BA.4 và BA.5

Xét nghiệm

Nhờ xét nghiệm để phát hiện bệnh và tự cách ly bản thân cho tới khi khỏi, bạn có thể bảo vệ gia đình, người thân và góp phần ngăn ngừa dịch lây lan, đặc biệt trước sự xâm nhập của Omicron BA.4 và BA.5.

Giữ gìn vệ sinh

Rửa tay, sử dụng nước khử khuẩn giúp ngăn ngừa dịch trên diện rộng. Bạn cũng nên tránh đưa tay lên mặt. Và nhớ rằng, trước khi ăn hãy rửa sạch tay. Ở nơi công cộng, nên khử khuẩn tay thường xuyên để ngăn ngừa virus.

Đeo khẩu trang

Một vài nghiên cứu đã chứng minh đeo khẩu trang hạn chế COVID-19 lây lan. Hiện nay, việc tiêm vaccine mũi 3 và mũi 4 đang được tiến hành nhằm bảo vệ người dân trước sự xâm nhập của BA.4 và BA.5. Bên cạnh đó, đeo khẩu trang vẫn được coi là biện pháp bảo vệ hữu hiệu nhất để ngăn nhiễm COVID-19.

Tiêm vaccine đủ 2 liều cơ bản và tiêm liều bổ sung (mũi 3, mũi 4) nếu cần khi tới lượt

Cho tới nay, tiêm vaccine phòng COVID-19 vẫn là biện pháp y tế hiệu quả nhất để ngăn ngừa COVID-19. Vaccine hiệu quả cả trong việc ngăn chặn lây lan dịch lẫn bảo vệ khỏi chuyển nặng và nhập viện.

CỔNG TTĐT TP